Một đêm thức trắng vì ngộ độc
20 giờ ngày 10/7/2013 sau khi nhận được tin báo từ địa phương, chúng tôi có mặt tại Phòng khám đa khoa khu vực xã Bản Lầu. Hình ảnh đầu tiên mà Đoàn điều tra ngộ độc thực phẩm của Chi cục ATVSTP Lào Cai nhìn thấy là cảnh tấp nập người ra vào. Lúc này hầu hết lãnh đạo các ban, ngành, của huyện cũng như xã đã có mặt đầy đủ túc trực cùng các y bác sỹ chạy đôn đáo từ phòng này sang phòng khác làm việc không ngưng nghỉ để cấp cứu cho bệnh nhân, nét mặt người nào cũng tỏ rõ sự lo lắng. Thương tâm nhất là trong vụ ngộ độc còn có cả trẻ em cũng bị mắc, nhìn các em lịm đi vì đau những người chứng kiến không ai có thể cầm lòng, rồi tiếng kêu la, nôn ọe của bệnh nhân bao chùm cả phòng khám khiến cho không khí càng ngột ngạt thêm. Bác sỹ Lý Hoài Đông, Trưởng phòng khám đa khoa khu vực xã Bản Lầu cho biết “đây là lần đầu tiên tôi thấy có nhiều người bị ngộ độc đến như vậy mặc dù xác định đây là một vụ ngộ độc lớn khi có bệnh nhân đầu tiên và đã xin ý kiến chỉ đạo của cấp trên để bổ sung thêm người, nhưng chúng tôi vẫn bối rối vì bệnh nhân đông quá”. Cùng lúc Bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai và Bệnh việc đa khoa huyện Mường Khương cũng trong tình trạng như vậy
Sau khi hỏi người nhà bệnh nhân nguyên nhân do đâu mà có nhiều người bị ngộ độc đến như vậy, chúng tôi đều nhận được chung một câu trả lời là đi ăn cỗ cưới của người cùng làng. Thế là một cuộc hành trình mới lại bắt đầu và để tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ngộ độc Đoàn điều tra ngộ độc thực phẩm đi lên thôn Làng Ha khi đồng hồ chỉ lúc 0 giờ 35 phút. Mưa mỗi lúc một to, đi bộ gần 3km đường đồi chúng tôi đã tìm đến gia đình ông S thôn làng Ha. Đến nơi ông S ngồi nói chuyện với các anh cán bộ xã bản Lầu, dường như đoán được ý của đoàn điều tra ngộ độc, sự mệt mỏi cộng thêm nỗi lo lắng ông S tâm sự “ đây là lần đầu tiên gia đình tôi tổ chức đám cưới cho cháu cả, do bận rộn nên tôi giao hết việc bếp núc cho chú K ở cùng thôn, đến giờ phút này tôi không nghĩ sự việc xảy ra lớn đến như vậy, bản thân tôi, tôi cũng bị ngộ độc nhưng tôi đã nôn được hết”. ông S cũng cho biết thêm là trong bữa tối ngày hôm đó gia đình ông có các món: Thắng cố, lòng lợn luộc, thịt lợn nướng, chuối ninh xương, tiết canh ngựa và tiết canh lợn; trong đó có món thịt ngựa và tiết ngựa mua ở nhà người quen từ 8 giờ sáng. Khi đoàn điều tra ngộ độc hỏi ông là trên báo, đài tuyên truyền rất nhiều về ngộ độc tiết canh sao ông còn ăn món đấy thì ông trả lời là phong tục ở đây là như vậy, người dân ở đây khi đi ăn cỗ họ coi tiết canh cũng là một món, không có không được. Lúc này đoàn điều tra đã xác định rõ thức ăn nguyên nhân trong vụ ngộ độc trên là do tiết ngựa để lâu dẫn đến nhiễm khuẩn.
Về đến phòng khám khi kim đồng hồ đã chỉ 2 giờ sáng, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân đã dần được ổn định. Bây giờ số người bị ngộ độc bắt đầu được các bệnh viện rà soát và lúc này tính sơ qua số bệnh nhân đã trên 50 người. Các y, bác sỹ lại bắt tay vào làm bệnh án cho bệnh nhân. Khi tờ bệnh án cuối cùng được viết xong cũng là lúc trời sáng. Vậy là họ có một đêm thức trắng.
“Sai một ly đi một dặm”
Sáng hôm sau, chúng tôi tìm gặp người bán thịt ngựa cho gia đình ông S tại xã Bản Lầu. Đến nơi chị T thôn Thủ Lùng, Bản Lầu cho biết “ gia đình em bán thịt ngựa cho nhà ông S và có cho 1,5 lít tiết ngựa để họ nấu thắng cố, chứ không nghĩ là họ đánh tiết canh vì con ngựa em mổ từ 2 giờ sáng” . Cả đoàn giật mình vì con ngựa mổ từ 2 giờ sáng mà đến tận chiều người dân vẫn đánh tiết canh ăn (khoảng 15, 16 tiếng).
Từ Bản Lầu ra Lào Cai chúng tôi tìm gặp phụ trách bếp tại đám cưới đang cấp cứu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai. Khi được hỏi trước khi đánh tiết anh thấy có màu gì khác lạ không, thì ông T trả lời “ tôi thấy tiết có mầu hơi đen đen, nhưng vẫn đánh” Chính là sự chủ quan suy nghĩ theo cá nhân nên người đánh tiết canh đã làm cho rất nhiều người phải hứng chịu hậu quả.
“Sai một ly, đi một dặm” đây có lẽ là bài học đắt giá nhất cho chủ nhà khi đã làm ngơ với những lời cảnh báo và cũng là một bài học cho người phụ bếp khi suy nghĩ chủ quan theo ý của mình và trên cả là do sự thờ ơ chủ quan của người dân, nên những vụ việc như trên đã liên tiếp xảy ra, làm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khoẻ của chính bản thân những người có thói quen ăn tiết canh.
Chính quyền địa phương cần vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa trong công tác đảm bảo ATVSTP.
Trong những năm gần đây Chi cục ATVSTP đã tổ chức rất nhiều lớp tập huấn về kiến thức khoa học, pháp luật dành cho Ban chỉ đạo ATTP tuyến huyện, xã trong đó nêu cao vai trò trách nhiệm của UBND các cấp trong công tác đảm bảo ATTP tại địa phương theo luật ATTP; bên cạnh đó Chi cục cũng nhiều văn bản hướng dẫn, bài viết tuyên truyền để gửi đến các huyện, thành phố về phòng tránh ngộ độc thực phẩm, thực hiện ăn chín uống sôi…nhưng dường như người dân vẫn thờ ơ với những lời cảnh báo và để thay đổi từ nhận thức sang hành vi của người dân không thể thực hiện được trong một sớm một chiều. Điều đó được minh chứng qua kết quả điều tra kiến thức về ATTP năm 2012, có đến 97,3% những người được phỏng vấn biết nguy cơ ngộ độc thực phẩm khi ăn tiết canh, nhưng 34,3% vẫn ăn tiết canh.
Để người dân có ý thức ăn uống lành mạnh, xóa đi những phong tục ăn uống lạc hậu, chính quyền địa phương các cấp cần vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa trong công tác đảm bảo ATTP tại địa phương như: không có ngộ độc tại hộ gia đình vào xét gia đình văn hóa, đưa công tác đảm bảo an toàn thực phẩm vào tiêu chí xây dựng nông thôn mới...và cùng giải pháp đồng bộ của các cơ quan chức năng. Có như vậy thì mới đẩy lùi được hiểm hoạ từ những thực phẩm không đảm bảo và tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra như những trường hợp trên.
Hồng Loan
Chi cục ATVSTP Lào Cai
Bình luận