Thịt lươn, giá trị dinh dưỡng và chữa bệnh
Lươn là một thực phẩm giầu chất đạm, được nhân dân ta dùng chế biến nhiều món ăn ngon, hương vị độc đáo, như miến lươn, cháo lươn, lẩu lươn, canh lươn, lươn rán, lươn om, lươn xào thịt ba chỉ, xào sả ớt, v.v...
Về thành phần hoá học, trong 100g lươn có 77,4g nước, 20g protid, 1,5g lipid, 35mg canxi, 164mg photpho, v.v... cung cấp được 96 Kcal. Chất protid của lươn thuộc loại đạm quí, gồm nhiều axit amin cần thiết cho cơ thể như lysine, methionine, phenylalanine, threonine, valine, leucine, isoleucine, tryptophane. Cũng vì vậy những món ăn chế biến từ lươn đều ngon và bổ.
Trong y học cổ truyền, lươn được coi là một vị thuốc tốt được nhân dân ta dùng chữa bệnh và bồi bổ cơ thể từ lâu đời. Theo Đông y, lươn vị ngọt, tính ôn, có tác dụng bổ khí dưỡng huyết, ôn dương, ích tỳ, bồi bổ can thận, làm mạnh gân cốt, khử phong thấp, thông kinh mạch được dùng chữa các chứng lao lực, ho hen, tiêu khát, gân xương đau nhức, cơ thể suy nhược. Sách "Lĩnh Nam bản thảo" của Hải Thượng Lãn Ông cũng ghi: "Con lươn, tên thuốc là Hoàng thiện, vị tươi ngọt, tính ấm nhiều, không độc, có công dụng bổ trung ích khí, chỉ lậu, băng, đuổi thấp, trừ phong...".
Cách dùng lươn làm thuốc chữa bệnh và bồi dưỡng sức khoẻ trong nhân dân ta chủ yếu vẫn là món ăn đồng thời là bài thuốc, như xúp lươn sâm qui, canh lươn, cháo lươn, lươn xào, lươn hấp rượu, v.v... Dưới đây là mấy món ăn - bài thuốc thường dùng :
1- Xúp lươn sâm qui : Có tác dụng bổ khí huyết, chữa cơ thể suy nhược, thiếu máu, xanh xao mệt mỏi :
Lươn 500g, đảng sâm 15g, đương qui 15g, rượu, hành gừng, muối, xì dầu vừa đủ.
Cách làm và dùng : Mổ lươn phía lưng, lọc bỏ xương, ruột, chặt bỏ đầu đuôi, thái sợi dài. Sâm, qui bọc trong túi vải, buộc chặt, cho vào nồi. Cho thịt lươn, rượu, gừng, nước vừa đủ. Đun sôi, hớt bỏ váng, rồi để lửa nhỏ dun khoảng một giờ nữa, vớt bỏ túi thuốc, thêm mì chính, gia vị theo ý thích. Ăn xúp với cơm.
2- Canh lươn đậu đen - hà thủ ô: Có tác dụng ích can thận, chống lão suy, tóc bạc sớm, đau lưng, làm sáng mắt:
Lươn 90g, đậu đen 90g, hà thủ ô chế 9g, gừng tươi 2 lát, táo đỏ vài quả.
Cách làm và dùng: Làm lươn sạch, bỏ ruột, để nguyên con. Đậu đen ngâm nước cho nở, rửa sạch. Hà thủ ô, gừng tươi, táo đỏ đều rửa sạch. Cho tất cả vào nồi, đổ nước vừa đủ, nấu to lửa cho sôi sau đó ninh lửa nhỏ khoảng 3 giờ, cho gia vị vừa đủ, ăn nóng.
3- Món lươn dùng cho bênh nhân viêm gan vàng da:
Lươn 500g, nhân trần 30g, râu ngô 15g, lá dâu 15g, đảng sâm 15g. táo nhân 15g, huyền sâm 15g, sa tiền tử 15g.
Cách làm : Làm lươn sạch như trên, bỏ xương sống, chặt thành từng khúc 2cm. Các vị khác sắc lấy nước. Đổ nước thuốc với lươn vào nồi, nấu nhỏ lửa cho chín, thêm gia vị vừa đủ.
Bài thuốc này có tác dụng bổ thần kinh, bổ âm, mát gan, thanh nhiệt, trừ thấp, hoạt huyết, tiêu ứ, chữa viêm gan vàng da, viêm gan mạn tính.
Bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm khi ăn lươn
Thịt lươn là một thực phẩm quí, nhiều chất dinh dưỡng, nhưng nhất thiết phải được đun nấu thật chín trước khi ăn. Qua các nhà hàng bán miến lươn, cháo lươn, hoặc những món ăn xào lươn, thấy cách chế biến thông dụng là thịt lươn xào. Nhà hàng xào lươn để sẵn, khi có khách ăn mới cho thịt lươn vào bát miến hoặc bát cháo. Phần lớn xào lươn không kỹ, thịt chưa thật chín nên không thể diệt hết những ký sinh trùng sống trong thịt lươn.
Cần chú ý, trong thịt lươn thường có một loại ấu trùng ký sinh rất dai và chịu được nhiệt. Nếu ta chỉ xào qua như trên, những ấu trùng này vẫn còn sống sẽ theo thức ăn vào cơ thể người gây bệnh.
Thông thường chỉ nửa tháng sau khi ăn phải ấu trùng sán trong thịt lươn người bệnh sẽ bị sốt cao, chán ăn, trên da xuất hiện nhiều nốt đỏ giống như nổi mày đay, sau đó thấy nổi lên những u cục dưới da. Sờ vào những u cục này thấy có cảm giác nhúc nhích và thay đổi vị trí dễ dàng. Những ấu trùng này có thể chui qua vách dạ dày và di chuyển khắp nơi trong cơ thể như gan, phổi, ổ bụng, gây viêm phổi, tràn dịch màng phổi, đau bụng, rối loạn tiêu hoá, viêm tuy cấp, v.v… Nguy hiểm hơn nữa chúng có thể vào tuỷ sống, vào não, gây nôn, rối loạn tâm thần, co giật, động kinh. Bệnh cần được phát hiện và điều trị thật sớm, nếu để muộn rất nguy hiểm và khó chữa.
Để bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, khi ăn luơn chúng ta cần chú ý :
- Phải xào nấu món ăn thật chín, bảo đảm trong thịt lươn không còn mầm bệnh và ký sinh trùng sống sót.
- Các bà nội trợ khi mua lươn phải chon lọc cẩn thận, kiên quyết không mua những con đã chết hoặc ươn về chế biến. Thịt lươn rất giầu protein, trong đó có histidine rất tốt cho cơ thể, nhưng khi lươn chết, những chất này bị vi khuẩn phá huỷ, sản sinh ra histamine là một chất độc. Người ăn phải chất độc này với một hàm lượng nào đó sẽ bị ngộ độc nguy hiểm.
Bình luận